Overstrekken, hard huilen, ontroostbaar, volledig overstuur…. Dit is wat ons meisje doet wanneer zij overprikkeld is. Overprikkeling komt veel voor bij prematuur geboren kinderen. Maar wat is het eigenlijk? Waarom hebben de ouders van prematuur geboren kinderen het hier altijd over? En gaat dit nog over?
Baby’s en jonge kinderen ervaren uitsluitend via de zintuigen, ze kunnen nog niet praten om hun gevoelens en gedachten te uiten. De wereld word alleen via prikkels ervaren maar soms wordt dit teveel en ontstaat er overprikkeling. Overprikkeling is een onderschat probleem. Continu krijgen de hersenen prikkels te verwerken, geluid wat je hoort van bijvoorbeeld muziek maar ook de kleinere geluiden als ademhaling, waarnemen van licht, de te ruiken geuren, de tastzin bijvoorbeeld voelen van de luier, draden van de bewaking en aanrakingen, de smaakzin waardoor smaken versterkt worden maar ook pijn, temperatuur en het evenwicht zijn prikkels die de hele dag ervaren worden. Niet alle gegevens zijn van belang voor het lichaam daarom zit er een filter over de hersenen die onbelangrijke prikkels weg filtert. Bij kinderen die overprikkeld raken is de filter van de hersenen als het ware kapot, alle prikkels worden dan doorgelaten en komen in alle hevigheid binnen.
Tussen de 25 en 40 weken zwangerschap ontwikkelen de hersenen zich verder om met prikkels om te gaan. Een te vroeg geboren baby mist deze periode van rust en ontwikkeling. Daarnaast komen zij vaak op een couveuse afdeling waar het nogal eens het tegendeel van rust is. De ontwikkeling van het aantal hersencellen en de verbindingen gaat minder goed als er te veel prikkels van geluid, licht en aanraking zijn. Het is onvermijdelijk dat een prematuur geboren kind de prikkels van de omgeving nog niet goed aan kan snel overprikkeld raakt. De volgende maatregelen worden daarom genomen:
- Dempen van licht en een doek over de couveuse.
- Dempen van harde geluiden, stemmen en piepende signalen, klappende deksels.
- Nabootsen van de foetale houding met nestjes van materialen of handen tijdens het dragen.
- Respect voor eigen ritme van het kind van slapen en waken, de verzorging gebeurt niet in de diepe slaap. Deze diepe slaap is nl essentieel voor rijping van de hersenen.
- Ouders indien mogelijk zoveel mogelijk het kind laten verzorgen.
- Het veelvuldig aanraken en wisselen van houdingen beperken.
Wanneer je baby naar huis mag zal je nog rekening moeten houden met de prikkel verwerking. Net als ieder pasgeboren kindje kunnen prikkels snel teveel zijn, alleen is de kans bij prematuren een stuk hoger omdat die nog op een deel van de ontwikkeling achterloopt. Dit heeft dan ook gevolgen voor thuis en voor het kraambezoek. Hierboven was al te lezen hoeveel de kleine moet verwerken en wat de prikkels doen, het zal dan nu ook duidelijk zijn dat het kraambezoek niet de kleine vast kan houden en dat er weinig personen tegelijk kunnen komen.
Ons meisje was in het begin heel onrustig en ze sloeg zichzelf dan ook wakker. Het inbakeren was voor haar de oplossing. Wat een verschil, het gaf haar de rust die zij nodig had. Het voelde veilig, begrensde omgeving waardoor ze heerlijk kon slapen. Die begrenzing zoekt ze nu (14 mndn oud) nog steeds. Het inbakeren werdt toen ze groter werdt geen succes, slapen in een babynestje gaf haar weer de begrenzing die zij nodig heeft.
Meestal herken ik aan fronsen, weg kijken en humeur veranderingen dat ons meisje overgeprikkeld lijkt te worden. Nu ze groter is valt het meer op. Maar meestal ben ik er op tijd bij. Doordat ik er zelf ook niet goed meer tegen kan heb ik een soort van voelsprieten ontwikkeld waar we beide van profiteren. Ondanks dat ik nooit 2 drukke dagen achter elkaar plan, rustdagen inplan en prikkels in huis goed doseer, raakt ze toch ook overprikkeld. Helaas is het niet volledig te voorkomen. Waar we goede hoop hadden dat ze er volledig overheen zal groeien moeten we er nu toch rekening mee gaan houden dat ze dit gevoelige karakter houdt.
Nog moeilijker is het als een ander niet begrijpt dat bepaalde prikkels op dat moment niet erbij kunnen bv feest met pratende mensen en ook nog de tv aan. Diverse conversaties (op de achtergrond) tegelijk is al topsport op zich. De gevolgen van de overprikkeling openbaart zich bij haar ongeveer 12 uur later. En dus zien zij niet wat het allemaal met haar doet. Dat zij niet slapen wil, extreem overstrekt, knal rood van het gillen is, zo overstuur is dat ze uitgepeigerd is,absoluut niet wil eten met darmproblemen als gevolg.
Ik weet nog goed dat ze heerlijk lag te slapen terwijl ik boodschappen deed waar ze 12 uur later direct op reageerde. Haar fysiotherapeut zei dat dit zelfs in slaap doortrekt vandaar dat kleintjes nooit in een box of wagen in de woonkamer moeten slapen terwijl de tv aan staat. Ook wist zij te vertellen dat er kinderen zijn waarbij het lijkt alsof ze slapen maar in werkelijkheid de prikkels blokken. De moeite om in de gaten te houden dus!
Met haar speelgoed hebben we het eerst heel rustig gehouden, weinig prikkels. Met de tijd meer kleur aangeboden en inmiddels speelt ze ook met speelgoed waar geluid uit komt. Met veel plezier overigens en het gaat ook prima. Waar we met speelgoed wel rekening met de prikkels hadden gehouden waren er ook punten die we gaandeweg pas opmerkten. Zoals bijvoorbeeld het moment dat we rustig aan vast voedsel / hapjes / snacks aan gingen bieden. Waar we rustig aan deden met het oog op haar moeilijke maag en darmkanaal kregen we wederom een overprikkeld meisje om ons heen. En eigenlijk is dit bij elke verandering zo geweest, ook bij de grote veranderingen bv bij tanden en kruipen. In die fases is bij haar de weerstand laag en pakt ze elk virus op. Tijdens deze grote ontwikkelingen is ze vaak ziek, hangerig en wil ze alleen bij mama, meestal in de draagzak. Doorkomen van de tanden of eerste stapjes zijn punten die je natuurlijk niet voorkomt maar je kan hier wel rekening mee houden en dus rust bieden. Wat betreft de grote stappen die je wel stuurt zoals naar vast eten kan ik een helder advies geven: draai je de verandering terug, en ga je het nogmaals proberen, maar dan stapje voor stapje. Want dat is het in de omgang met een baby die snel overprikkeld raakt: laat de baby stapje voor stapje wennen aan nieuwe dingen. Het codewoord is dan ook – met alles rustig aan – Niets haastig doen, dit gold ook bij de kleine in de couveuse en dat blijft. Hoewel ik ook kinderen die prematuur geboren gezien heb die hier blijkbaar wel tegen kunnen. Het is per kind natuurlijk afhankelijk maar het lijkt mij in ieder geval goed hier rekening mee te houden.
——————————-
Als moeder na een HELLP zwangerschap kan je ook kampen met prikkel problemen, helaas heb ik hier ook last van. Erg vermoeiend, ieder los detail word waargenomen. Zolang er één geluidsprikkel wordt aangeboden, het gesprek centraal is en er geen muziek op de achtergrond speelt, is er geen probleem met geluid. Maar is er geroezemoes op de achtergrond of heftiger achtergrondgeluiden dan loopt het spaak in de verwerking van de prikkels. Dit kan ook op het visuele vlak gebeuren. Als je prikkels niet gefilterd worden kan je niets negeren en zie je ongewild alle details. Van elke druppel op de voorruit van de auto bij regen én de ruitenwisser tot ieder individu in een grote groep en elk steentje op een kasseienweg.
prematurendag.nl / baby-peuter-kinderfysiotherapie.nl / kleinekanjers.nl / babyenkind.nl /
