Overprikkeling; wanneer je een prematuur geboren kindje hebt hoor je al snel over prikkels en overprikkeling. De kleintjes kunnen namelijk weinig prikkels verdragen. De meesten kinderen groeien er overheen maar dat is geen garantie. Ook HELLP vrouwen houden vaak last van de prikkels (ik zal hier nog een blog over gaan schrijven) en krijgen te maken met overprikkeling. Er zijn ook andere oorzaken waardoor je moeite hebt met het verdragen van prikkels of eigenlijk meer het filteren hiervan want hierdoor gaat het vaak mis.
Als je kindje net thuis is kan je haar / hem goed beschermen door rust te bieden, in te bakeren en de prikkels rustig te doseren, vaak kunnen ze na 1 max 2 jaar meer prikkels aan waardoor er geen overprikkeling meer ontstaat. Ons meisje heeft nog steeds veel moeite met prikkels maar daar later meer over. In deze blog meer informatie over prikkels en overprikkeling voor ouders met een prematuur, HELLP vrouwen, HSP kindjes, ouders / verzorgers en omgeving die te maken hebben met een kind met prikkel problemen. Hopelijk is het verhelderend, onbegrip ontstaat namelijk vooral door een kennistekort.
Overprikkeling is een overdosis aan prikkels, de hersenen krijgen meer prikkels dan ze kunnen verwerken.
Soorten overprikkeling:
- Cognitieve overprikkeling = alles wat met leren en denken te maken heeft, de hersenen kunnen de snelheid van gegevens niet bijbenen.
- Emotionele overprikkeling = de emoties komen veel te heftig binnen bv emotioneel worden bij het inleven met een ander of zo moe zijn dat je gaat huilen.
- Sensorische overprikkeling = de zintuigen filteren alle informatie die binnen komt niet goed bv last van fel licht of door achtergrond geluiden gesprekken niet kunnen volgen. Hierbij kan het baat hebben om een sensorisch dieet te handhaven.
Overprikkeld en actief kind → deze kinderen proberen prikkels te vermijden of controle te behouden. Welke gedrag zie je?
- moeilijke eter (maak het anders, pureer het)
- eet netjes en knoeit vrijwel niet
- vindt het fijner om met één iemand thuis af te spreken en graag thuis
- raakt snel overstuur als de controle over de dagindeling kwijt raakt
- houd niet voor bepaalde texturen en labels (in kleding)
- routine is prettig, weten waar alles ligt
- wil altijd dezelfde shampoo, zeep, tandpasta ect
- valt moeilijk in slaap, donkere, stille kamer nodig, snel wakker van geluiden
Overprikkeld en passief kind → deze kinderen oefenen weinig invloed uit op de zintuigelijke prikkels, ze ondergaan ze met overprikkeling als resultaat. Welk gedrag zie je?
- probeert ander eten maar het kan dan schrikken
- spreekt af met meer kinderen terwijl het eigenlijk te druk is
- heeft moeite wanneer spelregels niet opgevolgd worden, kan hier niet op reageren, reageert gefrustreerd
- moeite met labels in kleding
- heeft graag overzicht maar kan dit niet zelf aanbrengen
- heeft last van producten met een sterke geur
- in de ochtend meteen wakker, niet noodzakelijk met een goed humeur want heeft direct last van de prikkels om zich heen
Voorbeelden van triggers / oorzaken overprikkeling:
- haren kammen, klemmetjes, elastiekjes ect.
- tanden poetsen
- strakke kleding
- luiden geluiden (vuurwerk, onweer)
- felle lichten (camera flits, zon)
- geuren (parfum, wasmiddel, bloemkool)
- zwemmen in een meer
- plakkerige vingers
- labels in kleding
- aanraking en knuffels
- schoenen en sokken dragen
- scherp en bitter eten
- drukke omgeving
- beweging om je heen bv in de speeltuin
- onder druk gezet voelen
- overvraagt
- bepaalde materialen bv synthetische kleding, kant of tule
Waaraan kan je overprikkeling herkennen?
- vermoeidheid / zegt moe te zijn
- hoofdpijn
- hartkloppingen
- onzeker
- slechtere concentratie
- gespannen spieren
- humeurig
- rood worden
- warm aanvoelen
- knijpen met ogen ea tics
De effecten van overprikkeling op korte termijn
- hartkloppingen
- versnelde hartslag
- versnelde of oppervlakkige ademhaling
- ogen sluiten of knipperen
- transpireren
- bibberen
- wijde pupillen
- stijvere spieren
- rood worden
- onrust
- irritatie
- labiliteit
- vermoeidheid
- slapenloosheid
- agressie
- angst
- koorts
Wat te doen bij acute overprikkeling?
- stap uit de situatie en zoek een rustig plekje op
- ga wandelen
- korte ademhalingsoefening; bellenblaas, knuffel stevig vastpakken, pompom weg blazen, diep ademhalen terwijl papa of mama tot 10 telt of geef je kind en massage
- oordopjes / koptelefoon om geluid buiten te sluiten
- zonnebril
- neem even de rust, naar bed
- laat je kind tillen / sjouwen van boodschappen, helpen in de tuin, op een trampoline springen, in hangmat draaien / hangen, skippybal, hardlopen, fietsen of dansen op muziek. Actief bezig zijn zorgt voor het verbranden van energie, dit leid af en werkt bij het verwerken van prikkels en emoties.
- tablet of tv kijken
- voorlezen
- tekenen
- ”friemel” speelgoed
Wat te doen bij chronische overprikkeling?
- Accepteer de overprikkeling. Als lange tijd te veel stress of prikkels is ervaren heeft het lichaam langer nodig om te herstellen. Vecht er niet tegen, gun de tijd om te herstellen.
- Neem rust, bezoeken, etentjes ect afzeggen. Nu even niet! Geef de ruimte om even niets te hoeven.
- Ontspan middels dagelijkse ontspanningsoefeningen, rustgevende muziek, knuffel vaker en aai je huisdier wat vaker.
- Spreek alleen af met mensen die energie geven. Ontprikkelen wil niet zeggen dat ze als een kluizenaar moet leven, maar spreek alleen af met mensen waar zij 100 % zichzelf kan zijn en géén druk ervaart.
- Zorg voor zo min mogelijk prikkels, licht dimmen, huispak / los vallende kleding aan, radio en tv uit.
- Met de kinderarts bespreken of de klachten tgv van een lichamelijke oorzaak zijn zoals vit tekort of schildklier afwijkingen. Ook kan zij je doorverwijzen naar een fysiotherapeut die begeleid bij het leren omgaan met overprikkeling en hoe je deze kan voorkomen bv sensorische integratie therapie.
De volgende hulpmiddelen zijn te koop:
- verzwaringsknuffel
- verzwaringsdeken
- diepe druk roller
- therapie swing (hangmat)
- weekplanner voor kids
- checkpad dagplanner (het is een fysieke checklijst waar taken afgevinkt worden; overzicht houden, zelfstandigheid bevorderen, rust geven)
- trampoline
- aromatherapie
- bodysox (lijkt op een grote kussensloop waar je kind in zit)
- moh doh = een soort playdoh met de geur van essentionele olie
- motoriek speelgoed
- kauwsieraden
- speciale borstels om je kind te borstelen (lijkt op nagelborstel alleen zachter)
- massage bal
- kleding van SAM (zonder harde naden, labels ect maar ze verkopen ook een texture lijn met diverse structuren en friemel voor kinderen die extra prikkels zoeken)
- kijken naar beweging in lavalamp of zandloper
- nachtlamp projectie
De meesten kinderen zullen prikkelverwerkingsproblemen niet ontgroeien maar de symptomen van dreigende overprikkeling kan worden behandeld.
ucadora webshop / Difosa / hersenstichting